ปัญหาใหญ่ของคนไทยส่วนใหญ่ก็คือปัญหาหนี้สิน ทั้งที่เป็นหนี้ในระบบและหนี้นอกระบบจนมีข้อเรียกร้องให้ทางการเข้ามาช่วยเหลือแก้ไขก็ต้องยอมรับว่าคนเป็นหนี้ส่วนหนึ่งเกิดจากความยากจนที่ไม่มีรายได้เช่น ตกงาน แต่ก็มีคนอีกจำนวนหนึ่งที่แม้จะมีรายได้แต่ก็เป็นหนี้ ซึ่งเป็นเพราะมีการใช้จ่ายมากกว่ารายได้  ซึ่งผู้เขียนก็อยากจะย้ำไว้ ณ ที่นี้นะคะว่า การเป็นหนี้นั้นเป็นการนำเอาเงินในอนาคตมาใช้ในวันนี้และหากเป็นเช่นนี้ต่อเนื่องเมื่ออนาคตมาถึงท่านก็ต้องใช้หนี้และเป็นวัฏจักรเช่นนี้ทำให้ไม่หลุดพ้นจากวงจรความยากจน  ในขณะที่การออมนั้นเป็นการเก็บเงินในวันนี้เอาไว้ใช้ในอนาคต และจะมีชีวิตในอนาคตที่มั่นคงและมีเกียรติมีศักดิ์ศรี 
   
คนที่ไม่รู้จักควบคุมสติปัญญาของตนเอง ที่ใช้จ่ายมากเกินกว่ารายได้ที่มีอยู่นั้นเป็นเพราะลัทธิบริโภคนิยม ที่ได้แพร่หลายไปอย่างรวดเร็ว โดยเฉพาะสื่อทางโทรทัศน์ที่มีการโฆษณาที่กระตุ้นให้คนเราอยากได้สินค้านั้น เช่น บ้าน รถยนต์ โทรศัพท์มือถือและอื่น ๆ เป็นต้น  ซึ่งนอกจากโทรทัศน์แล้วยังมีเทคโนโลยีสารสนเทศต่าง ๆ  เช่นคอมพิวเตอร์ อินเทอร์เน็ต ตลอดจนมือถือที่จะมีส่งข้อความมาแจ้งโปรโมชั่นสินค้าต่าง ๆ ซึ่งระบบการโฆษณาในปัจจุบันจะพยายามทำให้คนคิดน้อยที่สุดแต่จะใช้ความรู้สึกอยากได้มากที่สุดในการตัดสินใจซื้อสินค้า
   
ลัทธิบริโภคนิยมนอกจากในรูปแบบการโฆษณาแล้ว  ยังมาจากระบบสินเชื่อต่าง ๆ ทั้งสินเชื่อสินค้าและสินเชื่อบัตรเครดิตที่การให้บัตรเครดิตจะให้ง่ายดายมากขึ้น การมีบัตรเครดิตใช้ก็ทำให้คนเราตัดสินใจใช้จ่ายซื้อของได้ง่ายขึ้น เพียงรูดการ์ดไปก่อนและไปหวังกับเงินรายได้ในอนาคตที่ยังมาไม่ถึง  และหากเกิดเหตุฉุกเฉินที่รายได้ไม่เข้ามาตามที่คาดหวังแล้วก็จะเป็นปัญหาที่จะถูกเรียกร้องให้ชำระหนี้คืน

   
รูปแบบพฤติกรรมของคนก็มีส่วนต่อการเป็นหนี้ โดยเฉพาะกลุ่มวัยรุ่นที่ชอบไปเดินตามห้างสรรพสินค้า  โดยที่มิได้ตั้งใจว่าจะซื้ออะไรเฉพาะเจาะจง  แต่ในที่สุดแล้วก็ลงเอยด้วยการซื้อสิ่งของ เพราะห้างสรรพสินค้าจะมีสารพัดวิธีที่กระตุ้นให้คนเห็นแล้วอยากจะได้สินค้า ทั้ง ๆ ที่ไม่ได้มีความจำเป็น เช่น การลด แลก แจก แถม  ซึ่งผู้บริโภคส่วนหนึ่งก็ซื้อสินค้าเพราะคิดว่าสินค้าราคาถูก
   
วิธีการหลุดพ้นจากลัทธิบริโภคนิยมได้จึงต้องแก้ที่ต้นเหตุ คือการมีสติปัญญาที่จะทำให้ตนเองไม่ตกอยู่ในอิทธิพลของความอยาก เตือนตนเองอยู่ตลอดเวลาให้มีความรู้จักประมาณตนในการบริโภค ให้มีความยินดีหรือมีความพอใจในสิ่งที่ตนเองมีอยู่ ไม่เปรียบเทียบกับผู้อื่น ตัวอย่างเช่นเห็นเพื่อนบ้านเปลี่ยนรถคันใหม่ก็รู้สึกว่าอยากจะเปลี่ยนรถคันใหม่ด้วยทั้งที่ฐานะการเงินของตนเองก็ไม่ดี ก็ดิ้นรนไปกู้หนี้ยืมสินมาซื้อรถคันใหม่ ความสุขที่ได้จากการซื้อรถคันใหม่เป็นความสุขชั่วคราวที่ไม่ยั่งยืน โดยเฉพาะเมื่อครบกำหนดต้องชำระหนี้   
   
ดังนั้นคนเราจึงต้องมีสติอยู่ตลอดเวลา เช่นในการบริโภคอาหารก็ควรพิจารณาว่าพึงบริโภคเพื่อไม่ให้หิว ไม่บริโภคเพื่อความโก้เก๋หรือตามแฟชั่นที่จะบริโภคอาหารในร้านที่หรูหรือแพง  ตัวอย่างเช่น คนนิยมบริโภคโดนัทที่เป็นยี่ห้อดังนำเข้าจากต่างประเทศในราคาชิ้นละ 28 บาท ทั้งที่โดนัททั่วไปขายในราคาเฉลี่ยชิ้นละ 12 บาท ทั้งที่ส่วนประกอบก็เป็นแป้งและน้ำตาลที่ให้คุณค่าทางอาหารไม่ต่างกัน การกินข้าวแกงจานละ 40 บาทก็อิ่มเหมือนกับกินอาหารภัตตาคารมื้อละหมื่นเช่นกัน 

คนอีกกลุ่มหนึ่งที่หลงใหลคลั่งไคล้ในสินค้าที่มียี่ห้อดัง ทั้งตัวประกอบไปด้วย กระเป๋า เสื้อผ้า รองเท้า แว่นตาที่จะต้องเป็นของยี่ห้อ ถ้าเป็นคนที่ฐานะร่ำรวยไม่ขัดสนก็ไม่ขอขัดแย้งหรอก แต่สำหรับคนที่มีรายได้ตํ่าแต่รสนิยมสูงที่พยายามเลียนตามแบบนั้นก็คงต้องถามตนเองถึงความคุ้มค่าและที่สำคัญคือเหมาะสมกับฐานะของตนเองหรือเปล่า และซื้อแล้วจะเดือดร้อนกับตนเองหรือครอบครัวหรือเปล่า ดังนั้นคิดก่อนซื้อทุกครั้งนะคะ และอย่าลืมปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงนะคะว่าต้องพอเหมาะ พอประมาณและมีสติ

ที่มา : หนังสือพิมพ์เดลินิวส์  คอลัมภ์เข็มทิศเงินทุน - 22 มกราคม 2554